Een praktische en beleidsmatige aanpak voor ototoxische stoffen in bedrijven.

Wat zijn ototoxische stoffen?

Ototoxische stoffen (O-stoffen) zijn stoffen die ertoe kunnen leiden dat na blootstelling werknemers gehoorschade kunnen oplopen. Ook kunnen werknemers die reeds aan schadelijke geluidsniveaus worden blootgesteld en ook in contact komen met O-stoffen versneld een niveau bereiken waar schade optreedt.

Welke beroepsgroepen worden hieraan blootgesteld?

De groep medewerkers in bedrijven die aan O-stoffen worden blootgesteld is groter dan je in eerste instantie zou denken. Enkele voorbeelden:

• Technische Dienst medewerkers bij het werken met allerlei spuitbussen, oliën en vetten.
• Lassers, hechters in de metaalindustrie.
• Chauffeurs die rijden op diesel aangedreven voertuigen.
• Medewerkers die werken met coatings, verven et cetera.

Hoe werken ototoxische stoffen?

Het meest voorkomende mechanisme is dat de stof wordt opgenomen in het lichaam en via het bloed in het slakkenhuis van het oor terecht komt. Ook kunnen de ototoxische stoffen kunnen directe schade aan de structuren van het binnenoor veroorzaken. Ze kunnen de oorzaak zijn dat signalen niet goed overkomen naar de hersenen, omdat ze het zenuwstelsel aantasten. Meer lezen, zie bijlage 3.

Effecten kunnen zijn:

• tinnitus,
• gehoorverlies,
• duizeligheid,
• bepaalde klanken niet goed kunnen horen,
• de richting van het geluid niet goed kunnen inschatten,
• de aanwezige geluidsniveaus op de werkplek sterker horen!

CMR-O stoffen

Om inzicht te krijgen op de aanwezigheid van ototoxische stoffen en te komen tot een goede preventieve aanpak kan worden begonnen met het raadplegen van de stoffenlijst. Deze moet toch al aanwezig zijn en hierin staat als het goed is een kolom waarin je met een oogopslag kan zien welke stoffen CMR componenten bevatten op de werkplek.

Tip! Voeg in de stoffenlijst naast de kolom CMR een kolom toe voor de O-stoffen.

Dit is een snelle en goede eerste stap. Als tweede stap kan je dan voor de O-stoffen een Arbeidshygiënische Taak Risico Analyse uitvoeren (=ATRA). Beoordeel in een ATRA de functies, werkomgeving en werktaken waar alle O-stoffen worden toegepast.
Controleer ook of - los van eigen werktaken – de medewerkers aan een proces kunnen worden blootgesteld waarbij O-stoffen kunnen vrijkomen.

Benader dus zowel het proces als de taak op O-stoffen!

Op basis van de ATRA kan vervolgens worden besloten een combinatie uit te voeren van metingen, berekeningen met een gezondheidspreventieprogramma.

Weergave binnenste (IHC) en buitenste haarcellen (OHC), boven gezonde situatie onder beschadigde situatie bijvoorbeeld door blootstelling aan chemicaliën.

Praktische insteek ototoxische stoffen

Een praktische insteek bij het werken met ototoxische stoffen is:

1. Tover de CMR lijst om tot een CMR-O lijst.
2. Inventariseer werkprocessen en werktaken waarbij medewerkers in contract kunnen komen met O stoffen.
3. Registreer de functies en medewerkers die in contact kunnen komen met O-stoffen.
4. Beoordeel het geluidsniveau op de werkplekken en/of taken waar medewerkers met O-stoffen stoffen werken / in contact kunnen komen.
5. Voer een gehoorpreventiebeleid vanaf een dagdosiswaarde van 77 dB(A) of hoger^*.
6. Verplicht vanaf 82 dB(A) of hoger^* gehoorbescherming.
7. Bied ook vanaf 82 dB(A) of hoger^* een periodiek medisch onderzoek aan.
8. Markeer de werkplek waar O‐stoffen aanwezig zijn.

^*Een praktische vuistregel bij ototoxische stoffen en blootstelling aan geluid kan zijn dat je de grenswaarde en de 1e en de 2de actiewaarde met 3 dB(A) corrigeert. Via literatuuronderzoek op naar werkingsmechanisme en risico / schadelijkheid kan elk bedrijf hier beleidsmatig zijn/haar eigen keuzes maken.

Voorbeeld: praktische maatregel, markeer de werkplek waar ototoxische stoffen/proces voorkomt.